Tiroid Göz Hastalığı (Graves Oftalmopatisi)
Bu hastalığa tiroid göz hastalığı da denir. Bu hastalıkta gözün arkasındaki yağ dokusunda artma, göz kaslarında şişme, sertleşme (fibrozis) ve göz etrafındaki yumuşak dokularda şişlik gözlemlenmektedir. Hastalığın ortaya çıkışı kişiden kişiye değişik bir seyir göstermektedir. Bazı hastalarda kandaki T4 ve T3 hormonları yükseldikten kısa zaman sonra göz belirtileri ortaya çıkarken bazı hastalarda uzun yıllar çok ufak değişiklikler gözlenmektedir.
Göz Belirtileri ile Tiroid Hastalığı İlişkisi
Graves oftalmopatisi % 40 hastada hipertiroidi hastalığı (tiroid hormonlarında yükseklik) başladığında birlikte veya aynı anda ortaya çıkarken, % 40 hastada hipertiroidi başladıktan bir süre sonra ortaya çıkar. Hastaların % 20’sinde ise önce gözlerde büyüme (oftalmopati) oluşur sonra hipertiroidi gelişir. Tiroid hormonları daha önce ve halen normal olduğu halde göz belirtileri olan kişiler olabilir. Bu hastalığa tıp dilinde ‘’ Ötiroid Graves Oftalmopatisi’’ denir. Bunun anlamı tiroid hormonlarının normal olmasına karşılık gizli tiroid hastalığı nedeniyle göz büyümesinin olması durumudur ve nadir görülür ( Bu tür hastalık oftalmopatili olguların % 3’nü oluşturur).
Göz Bulgularının Seyri
- Göz belirtileri % 85-95 hastada her iki gözde, % 5-15 hastada ise tek gözde olur.
- Göz belirtileri % 3-5 hastada ciddi olmakta ve hastalık şiddetli seyretmektedir, ancak çoğu hastada hastalığın seyri çok iyi olmakta ve tedaviden fayda görmektedirler.
- Oftalmopati kadınlarda daha sık görülmekte (kadın/erkek oranı 1.8-2.8/1‘dır), yaşlılarda ve erkeklerde olduğunda ise daha şiddetli seyretmektedir.
Diğer Göz Bulguları
- Yukarı, aşağı, yana bakışta gözde ağrı olması.
- Gözde kuruma, kaşıntı, kuruluk ve kontak lens takmada zorluk.
- Gözde ve etrafındaki dokularda iltihap ve şişme
- Gözlerin kanlanması
- Bazen çift görme
- Görmede bozukluk
Teşhis ve Ayırt Edici Tanı
Oftalmopati her iki gözde olduğunda tanı yönünden problem pek olmaz. Ancak tek gözde olması durumunda diğer nedenler mutlaka ekarte edilmelidir. Bu kişilerde önce Graves hastalığı olup olmadığı tiroid hormon tetkikleri ile araştırılır. Daha sonra göze yönelik tomografi veya MR çekimi yapılır. Böylece bu belirtilere neden olabilecek tümörler, aksiyal myopi, iltihabi başka hastalıklar, kist, anevrizma denilen kan damarlarının balonlaşması ve lenfoma adı verilen bir kanser türü gibi hastalıkların olup olmadığı araştırılır. Tam kan tetkiki yapılarak kan hastalığı olup olmadığı araştırılır.
Graves Oftalmopatisinin Kötüleşmesine veya Şiddetinin Artmasına Neden Olan Faktörler
- Şiddetli ve uzun süre devam eden tiroid bezi fazla çalışması (hipertiroidizm),
- Hastanın aşırı dozda Propiltiourasil veya Metimazol kullanması sonucunda tiroid bezi yetmezliğine (hipotiroidiye) girmesi (TSH’nın yükselmesi),
- Sigara içmek,
- TSH-reseptör antikorların çok yüksek olması
Gözün Öne Doğru Çıkma Derecesinin Ölçümü
Oftalmopatide üst göz kapaklarında kasılma veya çekilme vardır. Göz yuvarı öne doğru fırlar ki, buna ekzoftalmi veya proptozis denir. Proptozis, yani gözün öne doğru çıkma derecesi göz doktoru tarafından Hertel ekzoftalmometresi denilen bir aletle ölçülebildiği gibi göz tomografisi veya MR tetkiki ile daha hassas olarak ölçülür. Her ırka göre gözün öne doğru çıkma miktarı değişiktir. Türklerde gözün 21 mm’nin üzerinde çıkıntı yapması anormaldir. Gözün öne doğru çıkmasının nedeni göz yuvarlağının arkasında bulunan yağ ve mukopolisakkarit yapıdaki dokunun artmasına ve göz kaslarının enflamasyon nedeniyle şişmesine bağlıdır.
Graves Oftalmopatisi Evreleri
Oftalmopatinin 2 evre veya dönemi vardır:
- İlk başlangıç dönemi veya iltihabi dönem veya aktif faz (3-9 ay sürer)
- Dokuların sertleştiği dönem (Fibrotik faz )
Göz Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Graves oftalmopatisi tedavisinin 3 aşaması vardır:
- Hipertiroidizmin yani T3 ve T4 hormon yüksekliğinin tedavisi
- Şikayetlere yönelik tedavi
- Oftalmopatinin yani göz hastalığının tedavisi (İlaç, prizmatik gözlük, kortizon tedavisi, şaşılık veya dekompresyon ameliyat tedavisi)
